«Հայրենիքի Եւ Ընտանիքի Գաղափարները Մայր Աթոռ Սուրբ Էջմիածնի Հրատարակութիւններում» Գիտաժողով Մայր Աթոռում

Դեկտեմբերի 6-ին, նախագահութեամբ Ն.Ս.Օ.Տ.Տ. Գարեգին Բ Ծայրագոյն Պատրիարք եւ Ամենայն Հայոց Կաթողիկոսի, Մայր Աթոռ Ս. Էջմիածնի «Վաչէ եւ Թամար Մանուկեան» Մատենադարանում տեղի ունեցաւ «Հայրենիքի եւ ընտանիքի գաղափարները Մայր Աթոռ Սուրբ Էջմիածնի հրատարակութիւններում» խորագրով գիտաժողով:

Գիտաժողովը կազմակերպուել էր Մայր Աթոռ Սուրբ Էջմիածնի «Վաչէ եւ Թամար Մանուկեան» Մատենադարանի նախաձեռնութեամբ՝ «Էջմիածին» ամսագրի 75-ամեակի եւ Ամենայն Հայոց Կաթողիկոսի կողմից 2019 թ. «Ընտանիքի տարի» հռչակելու շրջանակներում:

Գիտաժողովը սկսուեց Տէրունական աղօթքով, որից յետոյ բացման խօսքով հանդէս եկաւ «Վաչէ եւ Թամար Մանուկեան» Մատենադարանի եւ Մայր Աթոռի Հրատարակչական բաժնի տնօրէն Արժանապատիւ Տ. Արարատ քահանայ Պողոսեանը: Այնուհետեւ գիտաժողովի մասնակիցներին իր հայրապետական պատգամն ու օրհնութիւնը բերեց Գարեգին Երկրորդ Կաթողիկոսը:

«Գիտաժողովի սիրելի՛ մասնակիցներ,

Հոգու բերկրանքով ողջունում եւ Հայրապետական Մեր օրհնութիւնն ենք բերում ձեզ,  որ սիրով ու պատրաստակամութեամբ արձագանքել էք Մայր Աթոռ Սուրբ Էջմիածնի հրաւէրին եւ այսօր մատենադարանի կամարների ներքոյ համախմբուել էք այս գիտաժողովին՝ նուիրուած «Էջմիածին» ամսագրի 75-ամեակին: Ուրախ ենք, որ 2019 թուականը «Ընտանիքի տարի» հռչակուած լինելու առիթով գիտաժողովը կարեւորելու է «Էջմիածին» ամսագրում եւ Մայր Աթոռի հրատարակութիւններում հայրենիքի եւ ընտանիքի գաղափարների արծարծումը: Արդարեւ, ազգը ամուր է ընտանիքով, եւ հայրենիքն ու պետութիւնը ամուր են ընտանիքներում խնամուած արժէքներով ու սնուցուած ոգով: Աստուածամերժ տարիներին ընտանիքներում պահպանուած քրիստոնէական աւանդներով մեր ժողովուրդը չհեռացաւ իր Եկեղեցուց եւ Մայր Աթոռ Սուրբ Էջմիածնից՝ միշտ անսալով իր հաւատքի դարաւոր օրրանի հոգեխնամ ձայնին եւ օրհնաբեր ներկայութեանը իր կեանքի բոլոր բնագաւառներում:

 «Արարատ» ամսագրի ընդհատուած լուսաւորչական առաքելութեան շարունակողը եւ Հայ Եկեղեցու վերազարթօնքի բարելուր խորհրդանիշը դարձաւ «Էջմիածին» ամսագիրը: Երկրորդ աշխարհամարտի ծանր տարիներին երջանկայիշատակ Գեւորգ Զ Չորեքչեան Ամենայն Հայոց Կաթողիկոսի ջանքերով վերահաստատուած Մայր Աթոռի պարբերականը՝ հակառակ առկայ արգելքներին ու հետապնդումներին, համարձակ խօսեց իր հաւատաւոր զաւակների հետ, նրանց ջամբելով մեր Տիրոջ՝ Յիսուս Քրիստոսի կենարար հաւատքի լոյսը, որը փոխանցել են մեր սուրբ հայրերը: Հայաստանեայց Առաքելական մեր Սուրբ Եկեղեցու հոգեւոր խօսքը, գիտական միտքը շարունակեցին պտղաբերել նուիրեալ ու լուսամիտ եկեղեցականաց շնորհիւ, որոնք Աստծու բարերար կամօք այդ բարդ ժամանակներում կարգուել էին հովուելու Տիրոջ հոտը:

Եկեղեցականների եւ մտաւորականների հոգեւոր, բարոյախրատական քարոզների, աստուածաբանական, հայագիտական, արժէքաւոր ուսումնասիրութիւնների շնորհիւ անխաթար մնաց մեր ժողովրդի կապն ու հաղորդակցութիւնը նախնեաց սրբազան ժառանգութեան հետ: Ինքնաճանաչման ու շարունակ հոգեւոր նորոգութեան ու զարգացման այս ուղիով մեր ժողովուրդը պիտի մնայ հզօր մշակոյթ եւ հոգեւոր ուրոյն դիմագիծ ունեցող ազգերի շարքում՝ միշտ հաւատարիմ իր հաւատքին ու սրբութիւններին, Արարատահայեաց իր հայրենիքին, իր ինքնութեանն ու արժէքներին:

Հայրենիքի խաղաղ կեանքն ու առաջընթացը եւ աշխարհասփիւռ մեր ժողովրդի համախմբումը հայրենիքի շուրջ մշտապէս եղել եւ մնում են Մայր Աթոռ Սուրբ Էջմիածնի առաքելութեան կարեւոր յանձնառութիւններից: Այդ առաքելութիւնից անմասն չեն մնացել Մայր Աթոռի պաշտօնական ամսագիրն ու մնացեալ հրատարակութիւնները:

Սուրբ Էջմիածնի ինչպէս պարբերական, այնպէս եւ ոչ պարբերական հրատարակութիւններում չեն պակասել հայրենաճանաչութեանը, մայր հայրենիքի հանդէպ սիրոյ ու նուիրումի, ազգային ինքնութեան ձեւաւորմանը վերաբերող նիւթերը: Այդ ոգով «Էջմիածին» ամսագիրը իր նպաստն է բերել մայր հայրենիքում եւ սփիւռքում ազգային դիմագիծ ու գիտակցութիւն ունեցող սերնդի  կրթութեանն ու դաստիարակութեանը: Երանաշնորհ Գեւորգ Զ Չորեքչեան Կաթողիկոսի բնորոշմամբ՝ ամսագիրը այն միջոցն էր, որը պէտք է համախմբեր սփիւռքի բոլոր հայերին իրենց սրբազան հայրենիքի ու Մայր Աթոռի շուրջ:

Այսօր մենք ապրում ենք մի ժամանակաշրջանում, երբ հայրենիքի եւ ընտանիքի  ազգային մեր ընկալմանն առնչուող արժէքները տարատեսակ մտայնութիւնների եւ ազատական գաղափարախօսութիւնների պատճառով ենթարկւում են մշտական յարձակումների ու հարուածների: Եկեղեցին, որպէս հոգեւոր անառիկ բերդ եւ ազգային միասնութեան ու ամրութեան անխախտ պատուար, պիտի շարունակի իր ջանքերը այդ արժէքների անխաթար ու յարատեւ պահպանման եւ, եթէ հարկ է, նաեւ՝ առողջացման համար: «Էջմիածին» ամսագրի յոբելեանին նուիրուած այս գիտաժողովը եւ նման նախաձեռնութիւնները նոյնպէս կոչուած են  ծառայելու հոգեւոր եւ ազգային մեր դարաւոր ժառանգութեան պահպանման ու զարգացման եւ սերնդեսերունդ  փոխանցման բարձր նպատակին», - ասաց Վեհափառ Հայրապետը:

Նորին Սրբութիւնը, ջերմօրէն շնորհաւորելով Հրատարակչական բաժնի տնօրէնին, «Էջմիածին» ամսագրի գլխաւոր խմբագրին եւ ողջ խմբագրակազմին պարբերականի համար պատկառելի այս տարիքի առիթով, իր հայրապետական գնահատանքն ու օրհնութիւնը բերեց Մայր Աթոռի հրատարակչական աշխատանքներում ներգրաւուած նախկին եւ ներկայ բոլոր աշխատակիցներին, աղօթքով յիշեց նաեւ բազմամեայ այս ծառայութեան ընթացքում նուիրումով եւ սիրով ամսագրի անխափան լոյս ընծայման պատասխանատուութիւնը ստանձնած բոլոր երախտարժան խմբագիրներին:

Ամենայն Հայոց Կաթողիկոսը Բարձրեալի օրհնութիւնը հայցեց գիտաժողովի կազմակերպիչներին եւ բոլոր մասնակիցներին` գիտաժողովի աշխատանքներին մաղթելով արդիւնաւոր ու բարի ընթացք:

Այնուհետեւ գիտաժողովն սկսեց իր աշխատանքը: Չորս նիստերի ընթացքում ներկայացուեցին հետեւեալ զեկոյցները` «Հայրենիքի գաղափարը 1914-1920 թուականների՝ Մայր Աթոռին առնչուող փաստաթղթերում» (Հայաստանի ազգային արխիւի տնօրէն, պ.գ.դ. Ամատունի Վիրաբեան), « Հայրենիքի եւ ընտանիքի գաղափարը Ս. Էջմիածնի հրատարակութիւններում՝ Հայաստանի երրորդ Հանրապետութեան շրջանում» (ԵՊՀ պատմութեան ֆակուլտետի դեկան, պ.գ.դ. Էդիկ Մինասեան), «Խրիմեան Հայրիկի դաստիարակչական հայեացքները Մայր Աթոռի հրատարակութիւններում» (ԵՊՀ Հայ գրականութեան պատմութեան ամբիոնի դասախօս, բ.գ.թ. Սերժ Սրապիոնեան), «Հայրենիքի եւ հայրենասիրութեան թեման «Էջմիածին» ամսագրում (1940-1960-ական թուականներ)» (ԵՊՀ փիլիսոփայութեան եւ հոգեբանութեան ֆակուլտետի Փիլիսոփայութեան պատմութեան, տեսութեան եւ տրամաբանութեան ամբիոնի վարիչ, փ.գ.դ. Սեյրան Զաքարեան), «Ներսէս Աշտարակեցու հայրենասիրութիւնը եւ ազգային խնդիրները Մայր Աթոռի հրատարակութիւններում» (ՀՀ ԳԱԱ պատմութեան ինստիտուտի առաջատար գիտաշխատող, պ.գ.դ. Վալերի Թունեան), «Հայ հոգեւորականի կերպարն օտար այցելուների նօթերում» (Արշակ Մադոյեան), «Ընտանիքի թեման «Էջմիածին» ամսագրի էջերում» (ԳԱԱ Մ. Աբեղեանի անուան գրականութեան ինստիտուտի հայ հին եւ միջնադարեան գրականութեան բաժնի աւագ գիտաշխատող, բ.գ.թ. Լուսինէ Վարդանեան), «Ընտանիքի վերաբերեալ հրապարակումները «Արարատ» ամսագրի էջերում» («Եւրոպական համալսարան» հիմնադրամի Իջեւանի մասնաճիւղի դասախօս, պ.գ.թ. Արման Մալոյեան), «Ազգային հնագոյն օրացոյցերի իմացութիւնը որպէս հայրենաճանաչութեան միջոց՝ Մայր Աթոռի հրատարակութիւններում» (ԳՀՃ դասախօս, ֆիզմաթ.գ.թ. Գրիգոր Բրուտեան), «Մեծ հայրենադարձութեան թեմայի արծարծումը «էջմիածին» ամսագիրի էջերում» (ՀՀ ԳԱԱ պատմութեան ինստիտուտ, աւագ գիտաշխատողի պաշտօնակատար, պ.գ.թ. Անի Ֆիշենկճեան), «Հայրենիքի գաղափարի կենսունակութիւնը Իրանի հայ գաղթօջախում՝ ըստ «Էջմիածին» ամսագրի հրապարակումների» («Սուրբ Գրիգոր Լուսաւորիչ» պետական բժշկական քոլեջի դասախօս, պ.գ.թ. Կարէն Մկրտչեան), «Եկեղեցական գոյքի բռնագանձման դէմ պայքարի ազգապահպան նշանակութիւնը «Խրիմեան Հայրիկի հայրապետութիւնը» աշխատութիւնում» (ՀՀ Արագածոտնի մարզպետարանի ԿՄՍ վարչութեան մշակոյթի եւ սպորտի բաժնի պետ, պ.գ.թ. Սաթենիկ Աւոյեան), «Մայր Աթոռ Սուրբ Էջմիածնի ամսագրային հրատարակութիւնները թուային տեխնոլոգիաների ժամանակաշրջանում. արագ հասանելիութիւն, մատչելիութեան առաւել ապահովում» (ՀՀ ԳԱԱ Հիմնարար գիտական գրադարանի գիտական ղեկավար, տ.գ.թ. Տիգրան Զարգարեան), «Հայրենիքի եւ ընտանիքի թեմայի արծարծումը 19-րդ դարի վերջին եւ 20-րդ դարի սկզբին Մայր Աթոռի տպագրած գրքերում» (ՀՀ ԳԱԱ պատմութեան ինստիտուտի աւագ գիտաշխատող, պ.գ.թ. Սուքիասեան Համօ, ՀՀ ԳԱԱ պատմութեան ինստիտուտի հայցորդ Հայկուհի Առաքելեան), «Հայութեան մեծագոյն խորհրդանիշը, որի լոյսը ուժ եւ կորով է տուել ժողովրդին» (ՀԱԱՀ «Հասուն Հասկ» պաշտօնաթերթի գլխ. խմբագիր, բ.գ.թ. Անի Խուդաւերդեան), «Անդրադարձնէր Ուղեգրութեան եւ Ուխտագնացութեան ժանրերին» (Երեւանի Ն. Գոգոլի անուան N35 դպրոցի տնօրէն, բ.գ.թ. Ասատուր Սարեան), «Հայ գաղթականութեան եւ ներգաղթի խնդիրների արծարծումը «Էջմիածին» ամսագրում» (Խ. Աբովեանի անուան ՊՄՀ դասախօս, ՍՎԴ, ԳՀՃ դասախօս, պ.գ.թ. Աւետիս Յարութիւնեան), «Ազգակցական կապեր մատնանշող հայերէն եզրերը եւ ընտանեկան յարաբերութիւնները վաղնջագոյն ժամանակներում» (Վ. Բրիւսովի անուան ՊԼՀ Լ. Ստեփանեան), «Հայոց Եղեռնը Արքեպիսկոպոս Օրմանեանի խոհագրութեան եւ Հրանտ Մաթեւոսեանի ստեղծագործութեան մէջ» (ԳՊՀ Հայոց լեզուի եւ գրականութեան ամբիոնի վարիչ, ՍՎԴ, ԳՀՃ դասախօս, բ.գ.դ. Վաչագան Գրիգորեան):